Ψυχαναγκαστική Διαταραχή: Ο φαύλος κύκλος της εμμονής και πως θεραπεύεται!

Τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ);

Σύμφωνα με την Mayo Clinic, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ) είναι ένα μοτίβο παράλογων σκέψεων και φόβων (εμμονών) που οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (καταναγκασμούς). Οι εμμονές και παρορμήσεις μπορούν να έχουν αντίκτυπο σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας και να προκαλούν άγχος. Η πάθηση σχετίζεται τόσο με βιολογικούς και γενετικούς παράγοντες αλλά και με περιβαλλοντικούς.

Τύποι Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής

Ο κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του ψυχαναγκασμούς/εμμονές οι οποίοι μπορεί να σχετίζονται με επαναλαμβανόμενες κινήσεις και σκέψεις που σκοπό έχουν να ελέγξουν ή να τσεκάρουν καταστάσεις ή σχέσεις συνεχόμενα, με φόβο να μην έρθει ο οργανισμός σε επαφή με κάτι μολυσματικό, με την δυσκολία να πετάξουν αντικείμενα με αποτέλεσμα την υπερσυσσώρευση αντικειμένων στο σπίτι, με απρεπείς σκέψεις οι οποίες μπορεί να έχουν σχέση με την σεξουαλικότητα ή την επιθετική συμπεριφορά.

Πιο συγκεκριμένα παραδείγματα:

Σχετικά με τον έλεγχο σε μια ερωτική σχέση ο άνθρωπος που κατακλύζεται από έμμονες ιδέες μπορεί να σκέφτεται και να υπεραναλύει κάθε συμβάν μέσα στην σχέση, να χρειάζεται μόνιμη επιβεβαίωση πως ο σύντροφός του είναι εκεί και τον αγαπά, να ανησυχεί σχετικά με το αν ο σύντροφος του τον απατά, ή αν του λέει την αλήθεια κλπ.

Σχετικά με τις οργανικές λειτουργίες κάποιος μπορεί να έχει εμμονές που σχετίζονται με τον τρόπο που αναπνέει, που καταπίνει, που ανοιγοκλείνει τα μάτια του κλπ. Αυτό μπορεί να τον κάνει να υπερασχολείται με κάποια τέτοια λειτουργία και να αναρωτιέται συνεχώς αν αυτό είναι φυσιολογικό.

Κάποιοι άλλοι άνθρωποι που πάσχουν από ΙΔΨ έχουν εμμονές που σχετίζονται με την επιθετικότητα ή τη σεξουαλικότητα και για παράδειγμα μπορεί να φαντάζονται πως οι παρορμήσεις τους μπορούν να γίνουν τόσο ανεξέλεγκτες ώστε να προκαλέσουν κακό σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο ή στον εαυτό τους. Αυτές οι σκέψεις όταν γίνονται πολύ έντονες και δύσκολα διαχειρίσιμες είναι ικανές να απομονώσουν το άτομο από το κοινωνικό περιβάλλον αλλά και να το αποτρέψουν να χρησιμοποιεί κάποια αντικείμενα που δυνητικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν τραυματισμό πχ τα μαχαίρια.

Πότε πρέπει να κάνω κάτι για τους ψυχαναγκασμούς μου;

Εάν παρατηρήσετε ότι οι διαδικασίες που αφορούν τους ψυχαναγκασμούς ξεπερνούν την μία ώρα την ημέρα είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Επίσης ένα αντιληφθείτε πως το άγχος που προκύπτει από τις ανεπιθύμητες σκέψεις δεν είναι διαχειρίσιμο και οι εμμονές παρεμβαίνουν στους βασικούς τομείς λειτουργίας σας, όπως για παράδειγμα το σπίτι, το σχολείο, η εργασία και οι διαπροσωπικές σας σχέσεις τότε ήρθε η ώρα να φροντίσετε τον εαυτό σας σχετικά με την ΙΔΨ διαταραχή.

Πως θεραπεύεται η ΙΔΨ;

Μέσα από την ψυχοθεραπεία που βασίζεται στην γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση οι έμμονες σκέψεις και παρορμήσεις μειώνονται ή και εξαλείφονται μέσα από τον κύκλο σκέψη-συναίσθημα-αντίδραση. Το άτομο αντιλαμβάνεται πως οι σκέψεις τον οδηγούν στο έντονο άγχος και πως το άγχος οδηγεί σε συγκεκριμένες αντιδράσεις, δηλαδή τις τελετουργίες που ακολουθούν ώστε να μειωθεί το συναίσθημα του άγχους. Σκοπός είναι να σπάσει ο συγκεκριμένος φαύλος κύκλος σε κάποιο σημείο του.

Ο θεραπευόμενος επίσης καλείται να αποδεχτεί αρχικά τα συμπτώματα της πάθησης ώστε στην πορεία να αντιληφθεί τις πυρηνικές του δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που τον οδηγούν στις αυτόματες σκέψεις και στα λανθασμένα συμπεράσματα. Μέσα από την θεραπεία τα συναισθήματα ντροπής, άγχους, ενοχών και θλίψης καταφέρνουν να μειωθούν.

Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να αντιληφθεί πως οι εμμονικές σκέψεις του είναι αβάσιμες και του μαθαίνει τρόπους να σταματά τις ψυχαναγκαστικές αντιδράσεις. Με την πάροδο των συνεδριών οι σκέψεις μειώνονται σε συχνότητα και ένταση και γίνονται όλο και πιο διαχειρίσιμες.

Η θεραπεία έκθεσης και η πρόληψη απόκρισης (Exposure and Response Prevention Therapy ERP) είναι μία πολύ αποτελεσματική μορφή θεραπείας για άτομα με ΙΨΔ. Όπως υποδηλώνει το όνομα, αποτελείται από δύο διαφορετικά μέρη. Το πρώτο είναι η έκθεση. Ο ασθενής εκτίθεται σκόπιμα σε ορισμένες εικόνες, αντικείμενα, καταστάσεις και σκέψεις που προκαλούν μια αντίδραση φόβου, άγχους και εμμονής. Εκτίθεται λοιπόν στις καταστάσεις που προκαλούν τις ανήσυχες σκέψεις που έχουν σας αποτέλεσμα τις εμμονές. Το δεύτερο μέρος είναι η απάντηση σε αυτήν την έκθεση. Μέσα από αυτή την διαδικασία όταν ο θεραπευόμενος εκτίθεται στα ερεθίσματα αυτά, διδάσκεται να επιλέγει να μην ενεργεί καταναγκαστικά στο άγχος.
Το ERP βοηθά τον θεραπευόμενο να αρχίσει να επεξεργάζεται και να αναγνωρίζει τους φόβους του και τι τους προκαλεί. Ως αποτέλεσμα τούτου ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται στον εντοπισμό της ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς που έρχεται μετά από ένα συμβάν - πυροδότη.

Το οικογενειακό περιβάλλον καθώς και ο φιλικός κύκλος είναι σημαντικό να είναι ενήμεροι και να εκπαιδευτούν και εκείνοι σχετικά με την συγκεκριμένη πάθηση ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν το συγγενικό/φιλικό τους πρόσωπο στην θεραπεία του αλλά και για να μπορούν και εκείνοι να συνυπάρχουν ομαλά στις σχέσεις τους μαζί του.

Ενημερωθείτε & Εκπαιδευτείτε για την πάθησή σας

Για κάποιον που πάσχει από ΙΔΨ διαταραχή είναι ύψιστης σημασίας να καταλάβει και να εκπαιδευτεί σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί η πάθηση, ο κύκλος της και τα συμπτώματα. Μάθετε και όσα πιο πολλά μπορείτε για τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός σας και αυτή η γνώση θα αποτελεί έναν μεγάλο αρωγό σας στο θεραπευτικό σας ταξίδι!

Τέλος, εάν για εσάς είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσετε την πάθηση μόνοι σας ή με την βοήθεια κάποιου ψυχολόγου ή ψυχοθεραπευτή, μπορείτε να σκεφτείτε και την επιλογή κάποιας φαρμακευτικής αγωγής κατάλληλης για εσάς που θα σας δώσει ο ψυχίατρος σας ώστε να επανέλθουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου για οποιαδήποτε απορία ή ανησυχία σας, ώστε να δούμε το ζήτημα που σας απασχολεί μαζί! Δεν είστε μόνοι σας σε αυτό! Η βοήθεια είναι πάντα εκεί αρκεί να την ζητήσετε!

Χρήσιμα Links