Μπορεί όλοι να γνωρίζουμε ότι ο θάνατος είναι μέρος της ζωής αλλά αυτό δεν κάνει το πένθος πιο εύκολο όταν χάνουμε κάποιον ή κάτι αγαπημένο μας. Το πένθος είναι μια απόλυτα φυσιολογική απάντηση του ανθρώπου στην απώλεια ενός αγαπημένου σημαντικού άλλου ή στην απώλεια μιας κατάστασης (πχ χωρισμός, διαζύγιο, απόλυση κλπ).
Σύμφωνα με την Elizabeth Kubler-Ross τα στάδια του πένθους είναι πέντε βασικά, αλλά δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι όλα τα στάδια, ούτε τα βιώνουν όλοι με την ίδια σειρά.
Τα πέντε στάδια όπως αναγνωρίζονται είναι :
Η άρνηση
Ο θυμός
Η διαπραγμάτευση
Η κατάθλιψη
Η αποδοχή
Όταν πρωτομαθαίνουμε για την απώλεια ενός αγαπημένου η πιο συνηθισμένη απάντηση είναι η άρνηση. Δεν σημαίνει πως αναγκαστικά αρνούμαστε τον θάνατο του αγαπημένου μας και δεν το πιστεύουμε, αλλά υπάρχουν σκέψεις του τύπου «Αυτό δεν είναι αλήθεια» «Δεν το πιστεύω ότι δεν θα ξαναδώ ποτέ τον αγαπημένο μου» κλπ Μπορεί επίσης κάποιος να επιλέξει να φαντάζεται ότι το αγαπημένο του πρόσωπο λείπει σε κάποιο ταξίδι και θα ξαναέρθει ή πως όλο αυτό είναι ένα «κακό όνειρο». Αυτό είναι μια φυσιολογική αντίδραση του πένθους και αυτές οι σκέψεις μπορεί να έρχονται μέσα στην μέρα , ειδικά το πρώτο διάστημα.
Μια άλλη συχνή μορφή αντίδραση του πένθους είναι ο θυμός. Καθώς με τον χρόνο η κατάσταση της απώλειας δεν μπορεί να αγνοηθεί μπορεί να σκεφτούμε να ρίξουμε το φταίξιμο σε κάποιον ή στον εαυτό μας. Αν για παράδειγμα το άτομο που χάσαμε είχε κάποιο θέμα υγείας, μπορεί μέσα μας να θεωρήσουμε ότι για αυτή την κατάσταση φταίνε οι γιατροί που τον παρακολουθούσαν, ή αν η απώλεια σχετίζεται με ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα μπορεί να νιώσουμε την ανάγκη να ρίξουμε την ευθύνη σε κάποιον άλλο οδηγό ή και στον ίδιο τον θανούντα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθανόμαστε θυμό μετά από μια απώλεια, είναι επίσης φυσιολογικό να κατηγορούμε και τον ίδιο μας τον εαυτό για την απώλεια αυτή.
Μια επόμενη μορφή έκφρασης του πένθους είναι η διαπραγμάτευση. Εδώ μπορεί να σκεφτόμαστε «τι θα γινόταν εάν». Αν είχα πει κάτι άλλο με τον αγαπημένο μου, αν είχε καθυστερήσει να πάει κάπου, αν είχε κάνει πιο πολλές εξετάσεις , εάν, εάν, εάν…..
Είναι ένας τρόπος του νου να μπορέσει να νιώσει ανακούφιση από τον πόνο που βιώνει.
Τα συναισθήματα της κατάθλιψης ή θλίψης είναι πιθανότατα η πιο συχνή απάντηση σε μια οποιαδήποτε απώλεια. Τα συναισθήματα μπορεί να περνούν από την βαθιά θλίψη, στο αίσθημα του κενού και στην δυσκολία να χαρούμε και να βρούμε νόημα σε καθημερινές ασχολίες που πριν μας έδιναν χαρά. Είναι σημαντικό αυτά τα συναισθήματα να μπορούν να εκφραστούν σε ανθρώπους που εμπιστευόμαστε και ξέρουμε ότι μας αγαπούν και μας νοιάζονται.
Το τελικό στάδιο του πένθους είναι η αποδοχή. Η αποδοχή δεν σημαίνει πως ξεχνάμε το γεγονός αλλά η αίσθηση ότι αφήνουμε τον πόνο που σχετίζεται με την απώλεια. Όταν αποδέχομαι την απώλεια ενός αγαπημένου μου είμαι πια σε θέση να νιώσω ακόμα και στιγμές χαράς σταδιακά καθώς θυμάμαι τις όμορφες στιγμές αγάπης και σύνδεσης με τον αγαπημένο μου. Τα συναισθήματα της θλίψης μπορεί να εμφανίζονται ξανά αλλά βρίσκω την ελπίδα να κοιτάξω ξανά το μέλλον και το παρόν.
Το πένθος ίσως και να είναι μια από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που οι άνθρωποι βιώνουμε στην ζωή μας. Είναι σημαντικό να αφήνετε χώρο σε όλα τα συναισθήματα να εκδηλωθούν και να κρατάτε τις ανθρώπινες σχέσεις σας ενδυναμωμένες. Η ψυχοθεραπεία επίσης είναι ένας ασφαλής τόπος να εκφραστούν όλα αυτά τα συναισθήματα όταν νιώσετε πως το χρειάζεστε.